Astygmatyzm - co to jest i jak go leczyć?

Astygmatyzm określany inaczej jako niezborność, to wada wzroku, która polega na nieprawidłowym kształcie rogówki lub/ i soczewki oka. Aby zrozumieć na czym on polega najpierw skupimy się na ogólnej budowie oka oraz procesie widzenia. Rogówka, jako najbardziej zewnętrzny element gałki ocznej, pełni kluczową rolę w procesie odbierania światła. Bezpośrednio oddziałuje z promieniami świetlnymi, które przechodzą przez nią, by następnie trafić na elastyczną soczewkę, umiejscowioną za barwną tęczówką. Kolejnym etapem jest załamane światła, które dociera do siatkówki, gdzie zostaje skupione i przekształcone w impulsy. Te impulsy są następnie przekazywane poprzez nerw wzrokowy do odpowiednich ośrodków wzrokowych w mózgu. Ten proces przejścia światła przez ośrodki gałki ocznej nazywany jest refrakcją. Wyraźne widzenie możliwe jest tylko, gdy nasze oko posiada poprawną budowę oraz elementy jego układu optycznego działają w sposób niezakłócony. Prawidłowo zbudowane oko ludzkie posiada rogówkę zbliżoną kształtem do kuli, zaś w przypadku występowania astygmatyzmu ma ono kształt zbliżony do piłki do rugby. W wyniku tego światło nie skupia się na siatkówce, lecz przed nią lub za nią, co powoduje rozmycie obrazu.

Przyczyny występowania astygmatyzmu

Astygmatyzm to nabyta lub wrodzona wada wzroku, która może występować samodzielnie lub w połączeniu z krótkowzrocznością albo dalekowzrocznością, czy różnowzrocznością. Dotychczas nie udało się dokładnie ustalić przyczyn astygmatyzmu, jednak istnieje duża prawdopodobieństwo, że ma on podłoże genetyczne. Dodatkowo, urazy mechaniczne i przebyte choroby oczu mogą przyczyniać się do zniekształcenia rogówki, co może prowadzić do wystąpienia tej wady wzroku. Jednym z możliwych schorzeń związanych z astygmatyzmem jest tzw. stożek rogówki, który powoduje jej ścieńczenie i uwypuklenie. Ponadto, astygmatyzm może być wynikiem zabiegów okulistycznych, stanów zapalnych, infekcji, a także urazów mechanicznych oka.

Jak rozpoznać astygmatyzm?

U osób cierpiących na astygmatyzm, promienie świetlne nie są prawidłowo skupiane na siatkówce oka, co prowadzi do zniekształconego i często zamazanego obrazu. Ze względu na nieprawidłowe załamanie fal świetlnych w oku, trudnością staje się widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka. Do charakterystycznych objawów astygmatyzmu zalicza się:

• nieostre widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka
• trudność w odróżnianiu podobnych liter, np. H i N, O i Q
• podwójne widzenie lub zniekształcenie obrazu
• zmęczenie oczu, ból głowy, łzawienie
• mrużenie oczu lub przechylanie głowy, aby lepiej widzieć

Jeżeli masz problemy z ostrością widzenia przedmiotów znajdujących się, zarówno blisko, jak i daleko? Doświadczasz częstych bólów głowy? Skonsultuj się z optometrystą. Rozmazane widzenie nie zawsze oznacza astygmatyzm, może być objawem innych schorzeń.  Astygmatyzm można zdiagnozować i wykryć podczas badania wzroku u optometrysty. Badanie polega na sprawdzeniu ostrości wzroku za pomocą tablicy Snellena, przeprowadzeniem innych testów subiektywnych przez optometrystę oraz pomiarze krzywizny rogówki i soczewki za pomocą keratometru lub autorefraktometru z keratometrią.

Jak leczyć astygmatyzm?

 Obecnie istnieją różne metody korygowania tej wady wzroku. Astygmatyzm można skorygować za pomocą okularów korekcyjnych, soczewek kontaktowych lub zabiegu laserowego. Do najpopularniejszych metod leczenia astygmatyzmu należy korekcja okularowe szkłami cylindrycznymi lub zastosowanie torycznych soczewek kontaktowych. W odniesieniu do korekcji okularowej mają zastosowanie soczewki cylindryczne - toryczne. Przykładowy zapis recepty okularowej osoby z astygmatyzmem wygląda następująco: sfera -1,00 cylinder -0,25 oś 180, gdzie wielkość cylindra określa rząd astygmatyzmu.

Damskie lub męskie okulary korekcyjne na astygmatyzm mają cylindryczne szkła, które zmieniają kierunek i siłę załamania światła w zależności od osi astygmatyzmu. Soczewki kontaktowe działają podobnie, ale są dopasowane do kształtu oka. 

Zabieg laserowy, to kolejna metoda korygowania astygmatyzmu, polegająca na zmianie kształtu rogówki za pomocą wiązki lasera. Najczęściej stosowanymi metodami są LASIK, LASEK lub PRK. Zabieg jest szybki i bezbolesny, a efekt widoczny jest już po kilku godzinach.

Czy można zapobiegać astygmatyzmowi?

Astygmatyzm jest często uwarunkowany genetycznie, więc nie można go całkowicie zapobiec. Jednak można podjąć pewne kroki, aby zmniejszyć ryzyko jego pogorszenia lub powikłań:

• regularnie badać wzrok i nosić odpowiednio dobraną korekcję
• dbać o higienę oczu i unikać infekcji
• chronić oczy przed promieniowaniem UV i urazami
• ograniczyć czas spędzany przed ekranem komputera lub telefonu
• stosować ćwiczenia relaksacyjne dla oczu

Astygmatyzm nie jest groźną chorobą, ale może znacznie obniżyć jakość życia. Dlatego warto dbać o swój wzrok i nie lekceważyć żadnych dolegliwości.